กลุ่มดาวจักรราศี

         กลุ่มดาว คือ กลุ่มของดาวฤกษ์ ที่สามารถเชื่อมต่อกันเป็นรูปร่างต่าง ๆ ตามแต่จินตนาการในอวกาศสามมิติ ส่วนใหญ่แล้ว ดาวฤกษ์ในกลุ่มดาวเดียวกันที่เราเห็นอยู่ใกล้กันบนทรงกลมฟ้า ไม่ได้มีความเกี่ยวข้องกัน และห่างไกลกันมากในอวกาศ. กลุ่มดาวอย่าง "ไม่เป็นทางการ" ที่เป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวาง แต่ไม่ได้รับการรับรองโดยนักดาราศาสตร์ หรือสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล เรียกว่า     ดาวเรียงเด่น (asterism) ตัวอย่างเช่น กระบวยใหญ่

คนไทยรู้จักและตั้งชื่อกลุ่มดาวอยู่บ้าง แต่ไม่ทั่วทั้งทรงกลมฟ้า ส่วนใหญ่เป็นกลุ่มดาวที่มีดาวฤกษ์สว่างเป็นสมาชิก และมักใช้คำว่า "ดาว" นำหน้า เช่น ดาวจระเข้ ดาวเต่า ดาวไถ ดาวโลง เป็นต้น

สหพันธ์ดาราศาสตร์สากล (IAU) แบ่งพื้นที่ในท้องฟ้าออกเป็นกลุ่มดาว 88 กลุ่ม โดยกำหนดเขตแดนที่แน่นอนและแม่นยำ กลุ่มดาวในซีกฟ้าเหนือส่วนใหญ่มาจากกรีกโบราณจนถึงสมัยกลาง

  ประวัติกลุ่มดาว

         ในยุคกรีกโบราณ, นอกจากกลุ่มดาวจักรราศี 12 กลุ่ม, ทอเลมีได้แสดงรายการกลุ่มดาวอีก 36 กลุ่ม. รายชื่อกลุ่มดาวในปัจจุบัน ส่วนหนึ่งตกทอดมาจากกรีกโบราณ ที่เพิ่มเข้ามาใหม่เป็นกลุ่มดาวที่เติมลงในช่องว่างระหว่างกลุ่มดาวของทอเลมี. กลุ่มดาว 12 กลุ่ม ในซีกฟ้าใต้ ไม่สามารถมองเห็นได้จากกรีซ จึงตั้งชื่อโดยนักเดินเรือชาวดัตช์ ปีเตอร์ ดีร์กโซน ไกเซอร์ (Pieter Dirkzoon Keyser) และ เฟรดริก ดี เฮาต์มัน(Fredrick de Houtman) ในปลายศตวรรษที่ 16

กลุ่มดาวโบราณบางกลุ่มถูกยกเลิกไป เช่น กลุ่มดาว Quadrans Muralis ซึ่งปัจจุบันอยู่ในพื้นที่ของกลุ่มดาวคนเลี้ยงสัตว์ แต่ยังหลงเหลือร่องรอยในชื่อของ ฝนดาวตกควอดแดรนต์, กลุ่มดาวเรืออาร์โก (Argo Navis) มีขนาดใหญ่มาก ภายหลังจึงถูกแบ่งออกเป็นกลุ่มดาวใหม่ 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มดาวกระดูกงูเรือ  กลุ่มดาวท้ายเรือ และกลุ่มดาวใบเรือ

 ชื่อดาวฤกษ์

        นอกเหนือจากชื่อสามัญ เช่น ดาวซีริอัส ดาวบีเทลจุส ดาวรวงข้าว ดาวฤกษ์ส่วนใหญ่ในท้องฟ้ามีชื่อเรียกตามระบบการเรียกชื่อดาวที่พบบ่อยอยู่ 2 ระบบ คือ ของโยฮันน์ บาเยอร์ (เบเยอร์) ใช้อักษรกรีกตามด้วยชื่อกลุ่มดาว เช่น ดาวแอลฟาคนครึ่งม้า และระบบการเรียกของ จอห์น แฟลมสตีด ที่ขึ้นต้นด้วยตัวเลขแล้วตามด้วยกลุ่มดาว เช่น ดาว 61 หงส์. ส่วนดาวแปรแสงมีระบบการเรียกต่างออกไป คือ ขึ้นต้นด้วยอักษรโรมันตัวนำ เช่น ดาวอาร์อาร์พิณ (RR Lyrae)

กลุ่มดาว 88 กลุ่ม
แอนดรอเมดา · เครื่องสูบลม · นกการเวก · คนแบกหม้อน้ำ · นกอินทรี · แท่นบูชา · แกะ · สารถี · คนเลี้ยงสัตว์ · สิ่ว · ยีราฟ · ปู · สุนัขล่าเนื้อ · สุนัขใหญ่ · สุนัขเล็ก · แพะทะเล · กระดูกงูเรือ · แคสซิโอเปีย · คนครึ่งม้า · ซีฟิอัส · ซีตัส · กิ้งก่าคะมีเลียน · วงเวียน · นกเขา · ผมเบเรนิซ · มงกุฎใต้ · มงกุฎเหนือ · นกกา · ถ้วย · กางเขนใต้ · หงส์ · โลมา · ปลากระโทงแทง · มังกร · ม้าแกลบ · แม่น้ำ · เตาหลอม · คนคู่ · นกกระเรียน · เฮอร์คิวลีส · นาฬิกา · งูไฮดรา · งูไฮดรัส · อินเดียนแดง · กิ้งก่า · สิงโต · สิงโตเล็ก · กระต่ายป่า · คันชั่ง · หมาป่า · แมวป่า · พิณ · ภูเขา · กล้องจุลทรรศน์ · ยูนิคอร์น · แมลงวัน · ไม้ฉาก · ออกแทนต์ · คนแบกงู · นายพราน · นกยูง · ม้าบิน · เพอร์ซิอัส · นกฟีนิกซ์ · ขาตั้งภาพ · ปลา · ปลาใต้ · ท้ายเรือ · เข็มทิศ · ตาข่าย · ลูกธนู · คนยิงธนู · แมงป่อง · ช่างแกะสลัก · โล่ · งู · เซกซ์แทนต์ · วัว · กล้องโทรทรรศน์ · สามเหลี่ยม · สามเหลี่ยมใต้ · นกทูแคน · หมีใหญ่ · หมีเล็ก · ใบเรือ · หญิงสาว · ปลาบิน · หมาจิ้งจอก กลุ่มดาวจักรราสี

          จักรราศี (Zodiac - มาจากภาษากรีก ζῳδιακός หมายถึง "สัตว์") เป็นแถบสมมติบนท้องฟ้าที่มีขอบเขตประมาณ 8 องศา ค่อนไปทางเหนือและใต้ของแนวเส้นทางที่ดวงอาทิตย์ปรากฏเคลื่อนผ่าน (สุริยวิถี) ซึ่งครอบคลุมแนวเส้นทางปรากฏของดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาวเคราะห์ในระบบสุริยจักรวาลอีก 7 ดวง คือ ดาวพุธ ดาวศุกร์ ดาวอังคาร ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส และดาวเนปจูน ส่วนดาวพลูโตนั้น ความเอียงของวงโคจรมีค่ามาก ดาวพลูโตจึงมีเส้นทางปรากฏห่างจากสุริยวิถี

 กลุ่มดาวจักรราศี

กลุ่มดาวจักรราศี หมายถึง กลุ่มดาวฤกษ์จำนวน 12 กลุ่ม ที่อยู่ห่างไกลจากดวงอาทิตย์ออกไป ซึ่งเมื่อมองจากโลกจะเห็นกลุ่มดาวเหล่านี้ ปรากฏแตกต่างกันไปตามช่วงระยะเวลาของเดือน ซึ่งมนุษย์ในสมัยโบราณก็จินตนาการรูปร่างของกลุ่มดาวเป็นสิ่งต่างๆ และมีการค้นพบ รูปของกลุ่มดาวจักรราศีวาดอยู่บนโลงศพของมัมมี่ของชาวอียิปต์โบราณด้วย ต่อมามนุษย์ได้แบ่งกลุ่มดาวฤกษ์ที่อยู่ตามแนวทางเดินของดวงอาทิตย์ ที่เรียกว่า เส้นสุริยะวิถี ออกเป็น 12 กลุ่ม จริงๆแล้ว กลุ่มดาวดังกล่าวไม่ได้อยู่บนแนวสุริยวิถีพอดี แต่จะอยู่ในช่วงแถบกว้างประมาณ 18 อาศา ผ่านแนวสุริยวิถี โดยมี 12 กลุ่มดาว แต่ละกลุ่มดาวห่างกัน ประมาณ 30 องศาเมื่อประมาณ 1000 ปีก่อนคริสตศักราช กลุ่มดาวกลุ่มแรก ที่ดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ผ่าน จุดที่สุริยะวิถี เคลื่อนที่ตัดกับเส้นศูนย์สูตรฟ้าพอดี ในเริ่มต้นของฤดูร้อน คือ กลุ่มดาวแกะ (Aries) กลุ่มดาวแกะจึงถูกเรียกในสมัยนั้นว่า March Equinox หรือ 0 Aries กลุ่มดาวถัดมา คือ กลุ่มดาววัว, กลุ่มดาวคนคู่, กลุ่มดาวปู, กลุ่มดาวสิงห์, กลุ่มดาวผู้หญิงสาว, กลุ่มดาวคันชั่ง, กลุ่มดาวแมงป่อง, กลุ่มดาวคนยิงธนู, กลุ่มดาวมกร, กลุ่มดาวคนแบกหม้อน้ำ และกลุ่มดาวปลาคู่ รวมเป็น 12 กลุ่มดาวจักรราศีต่อมา เมื่อประมาณ ค.ศ. 0 จุด Equinox ดังกล่าวได้ขยับ มาอยู่ในกลุ่มดาวปลาคู่ (Pisces) เข้าสู่ยุคที่เรียกว่า the Age of Pisces หรือยุค the New Great Age นั่นเอง และคาดว่า ประมาณปี ค.ศ. 2600 จุดดังกล่าวจะขยับ เข้าสู่กลุ่มดาวคนแบกหม้อน้ำ (Aquarius) เริ่มต้นยุคที่เรียกว่า the Age of Aquariusโดยทุกๆประมาณ 2100 ปี จุด Equinox จะขยับไปทางทิศตะวันตกทีละ 1 จักรราศีนั่นเองเนื่องจากโลกโคจรไปรอบๆดวงอาทิตย์ โดยที่แกนโลกเอียงทำมุมประมาณ 23.5 องศา กับ แนวตั้งฉากกับแนวการเคลื่อนที่ของโลก รอบดวงอาทิตย์ แกนดังกล่าวไม่ได้เอียงคงที่ แต่จะส่ายเช่นเดียวกับแกนของลูกข่าง ที่ส่ายในขณะที่หมุน และเคลื่อนที่ไปรอบๆ เพียงแต่ขนาดของวงโคจร ที่โลกเคลื่อนที่ มีขนาดใหญ่กว่ามาก ทำให้คาบเวลาในการส่าย ใช้เวลานานถึง 26,000 ปี ซึ่งปัจจุบัน แกนขั้วฟ้าเหนือ ชี้ไปใกล้กับดาวเหนือ (Polaris) และจะชี้ไปใกล้ดาวเหนือมากที่สุด ประมาณปี ค.ศ.2100 และในอีกประมาณ 13,000 ปีจากปัจจุบัน แกนขั้วฟ้าเหนือ จะชี้ไปใกล้ดาววีกา (Vega) ในกลุ่มดาวพิณ (Lyra) แทน ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้ ทำให้จุด Vernal Equinox ค่อยๆขยับ ไปทางทิศตะวันตกช้าๆ ปีละประมาณ 50 ฟิลิปดา (50/3600 องศา) นั่นเอง ในอดีตกาล ดาวขั้วฟ้าเหนือของชาวอียิปต์โบราณ ประมาณ 4800 ปีมาแล้ว คือ ดาวทูบาน (Thuban) ในกลุ่มดาวมังกร (Draco) ซึ่งเป็นดาวดวงที่ 3 นับจากหางรูปมังกร ซึ่งทำให้ปิระมิดของชาวอียิปต์ มีช่องจากภายใน ชี้ไปดาวทูบานนั่นเอง

ราศีเมษ
สัญลักษณ์	แกะตัวผู้
วันเกิด	แบบนะ: 21 มีนาคม ถึง 19 เมษายน แบบนิรายนะ: 13 เมษายน ถึง 13 พฤษภาคม
อวัยวะ	ศีรษะ
ธาตุ	ธาตุไฟ
ดาวเคราะห์	ดาวอังคาร
กลุ่มราศี	กลุ่มราศีเพศชาย หรือ ราศีกลุ่มบวก
ลักษณะนิสัย	แบบส่วนตัว
เครื่องหมาย	หัวของแกะตัวผู้

ราศีพฤษภ
สัญลักษณ์	วัว
วันเกิด	แบบนะ: 20 เมษายน ถึง 20 พฤษภาคม แบบนิรายนะ: 14 พฤษภาคม ถึง 13 มิถุนายน
อวัยวะ	คอ
ธาตุ	ธาตุดิน
ดาวเคราะห์	ดาวศุกร์
กลุ่มราศี	กลุ่มราศีเพศหญิง หรือ ราศีกลุ่มลบ
ลักษณะนิสัย	แบบส่วนตัว
เครื่องหมาย	หัววัว

ราศีเมถุน
สัญลักษณ์	คนคู่
วันเกิด	14 มิถุนายน ถึง 14 กรกฎาคม
อวัยวะ	แขน
ธาตุ	ธาตุลม
ดาวเคราะห์	ดาวพุธ
กลุ่มราศี	กลุ่มราศีเพศชาย หรือ ราศีกลุ่มบวก
ลักษณะนิสัย	แบบส่วนตัว
เครื่องหมาย	คนคู่

ราศีสิงห์
สัญลักษณ์	สิงโต
วันเกิด	แบบนะ: 23 กรกฎาคม ถึง 22 สิงหาคมแบบนิรายนะ: 17 สิงหาคม ถึง 16 กันยายน
อวัยวะ	หัวใจ
ธาตุ	ธาตุไฟ
ดาวเคราะห์	ดวงอาทิตย์
กลุ่มราศี	กลุ่มราศีเพศชาย หรือ ราศีกลุ่มบวก
ลักษณะนิสัย	แบบสังคม
เครื่องหมาย	แผงคอ หรือ หางของสิงโต
ราศีกันย์ สัญลักษณ์ หญิงพรหมจรรย์ วันเกิด แบบนะ: 23 สิงหาคม ถึง 22 กันยายน แบบนิรายนะ: 17 กันยายน ถึง 16 ตุลาคม อวัยวะ ลำไส้ ธาตุ ธาตุดิน ดาวเคราะห์ ดาวพุธ กลุ่มราศี กลุ่มราศีเพศหญิง หรือ ราศีกลุ่มลบ ลักษณะนิสัย แบบสังคม เครื่องหมาย รวงข้าว ราศีตุลย์ สัญลักษณ์ คันชั่ง วันเกิด แบบนะ: 23 กันยายน ถึง 22 ตุลาคม แบบนิรายนะ: 17 ตุลาคม ถึง 15 พฤศจิกายน อวัยวะ ไต ธาตุ ธาตุลม ดาวเคราะห์ ดาวศุกร์ กลุ่มราศี กลุ่มราศีเพศชาย หรือ ราศีกลุ่มบวก ลักษณะนิสัย แบบสังคม เครื่องหมาย ตาชั่ง ราศีพิจิก สัญลักษณ์ แมงป่อง วันเกิด แบบนะ: 23 ตุลาคม ถึง 21 พฤศจิกายน แบบนิรายนะ: 16 พฤศจิกายน ไปจนถึง 15 ธันวาคม อวัยวะ อวัยวะเพศ ธาตุ ธาตุน้ำ ดาวเคราะห์ ดาวพลูโต กลุ่มราศี กลุ่มราศีเพศหญิง หรือ ราศีกลุ่มลบ ลักษณะนิสัย แบบสังคม เครื่องหมาย แมงป่อง ราศีธนู สัญลักษณ์ เซนทอร์กำลังยิงธนู วันเกิด แบบนะ: 22 พฤศจิกายน ถึง 21 ธันวาคม แบบนิรายนะ: 16 ธันวาคม ถึง 15 มกราคม อวัยวะ ช่วงสะโพกถึงต้นขา ธาตุ ธาตุไฟ ดาวเคราะห์ ดาวพฤหัส กลุ่มราศี กลุ่มราศีเพศชาย หรือ ราศีกลุ่มบวก ลักษณะนิสัย แบบจักรวาล เครื่องหมาย ลูกศร ราศีมังกร สัญลักษณ์ แพะทะเล วันเกิด แบบนะ: 22 ธันวาคม ถึง 19 มกราคม แบบนิรายนะ: 16 มกราคม ถึง 12 กุมภาพันธ์ อวัยวะ หัวเข่า กระดูก และข้อต่อ ธาตุ ธาตุดิน ดาวเคราะห์ ดาวเสาร์ กลุ่มราศี กลุ่มราศีเพศหญิง หรือ ราศีกลุ่มลบ ลักษณะนิสัย แบบจักรวาล เครื่องหมาย แพะทะเล ราศีกุมภ์ สัญลักษณ์ ผู้ชายถือคนโทน้ำ วันเกิด แบบนะ: 20 มกราคม ถึง 18 กุมภาพันธ์ แบบนิรายนะ: 13 กุมภาพันธ์ ถึง 13 มีนาคม อวัยวะ หัวเข่า และ ระบบประสาท ธาตุ ธาตุลม ดาวเคราะห์ ดาวยูเรนัส กลุ่มราศี กลุ่มราศีเพศชาย หรือ ราศีกลุ่มบวก ลักษณะนิสัย แบบจักรวาล เครื่องหมาย กระแสน้ำ หรือ กระแสลม ราศีมีน สัญลักษณ์ ปลาคู่ วันเกิด แบบนะ: 19 กุมภาพันธ์ ถึง 20 มีนาคม แบบนิรายนะ: 14 มีนาคม ถึง 13 เมษายน อวัยวะ เท้า ธาตุ ธาตุน้ำ ดาวเคราะห์ ดาวเนปจูน กลุ่มราศี กลุ่มราศีเพศหญิง หรือ ราศีกลุ่มลบ ลักษณะนิสัย แบบจักรวาล เครื่องหมาย ปลา 2 ตัว